Właścicielka domu jednorodzinnego chce zdemontować stary piec węglowy i podłączyć się do lokalnej sieci ciepłowniczej. Dyrektor szkoły zastanawia się nad wymianą stolarki okiennej na szczelniejszą. Zarząd firmy chciałby zainwestować w energooszczędną linię produkcyjną. Co ich wszystkich łączy? Planują inwestycje, które są kosztowne, ale obniżą ich rachunki i jednocześnie przyczynią się do ochrony środowiska i klimatu. Dlatego wszyscy mogą sięgnąć po atrakcyjne źródła finansowania, których pula jest niebagatelna. Na jakie wsparcie mogą liczyć? Czym różnią się od siebie poszczególne programy? Gdzie ich szukać? Już wyjaśniamy.
Aby ułatwić dostęp do programów wsparcia, Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu stworzył Wyszukiwarkę EkoDotacji pod adresem: https://ekodotacje.ios.edu.pl/. W wyszukiwarce znajdziemy aktualną ofertę dziesiątek operatorów skategoryzowaną według rodzaju wspieranego inwestora, rodzaju inwestycji i obszaru działania programu.
Zaznaczając odpowiednie trzy kategorie, użytkownik w rezultacie otrzymuje listę pasujących ofert wraz z linkami do odpowiednich stron internetowych. Dla tych, którzy mają więcej pytań i potrzebują dodatkowych informacji, uruchomiono infolinię – pod numerem 22 340 40 65.
Suma środków jaka została i zostanie w najbliższych latach zmobilizowana w ramach samej Unii Europejskiej na transformację klimatyczno-energetyczną jest naprawdę ogromna. Dlatego też istnieje duża szansa, że nasi inwestorzy znajdą atrakcyjne źródło finansowania dla swoich projektów. Gdzie ich szukać? Dystrybutorem środków unijnych i krajowych, a więc i operatorami programów wsparcia są samorządy, ministerstwa oraz instytucje działające na terenie całego kraju – takie jak Bank Gospodarstwa Krajowego, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czy Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Duże inwestycje proekologiczne są finansowane często w formie indywidualnie negocjowanych umów, natomiast mniejsze mogą skorzystać ze stworzonych w tym celu dostępnych powszechnie programów wsparcia.
Czym są programy wsparcia i jak są skonstruowane?
Ich podstawowe rodzaje to dotacje, pożyczki i wsparcie pozafinansowe. Niektóre programy łączą też kilka rozwiązań. Tak działają np. fundusze inwestycyjne, które poza finansowaniem oferują zarówno wsparcie finansowe jak i pozafinansowe.
Chyba najbardziej pożądanym przez inwestorów typem wsparcia są bezzwrotne dotacje, które w prosty sposób zwiększają opłacalność przedsięwzięcia. W większości przypadków dotacje wymagają częściowego zaangażowania finansowego inwestora (np. rządowy program Mój elektryk zapewnia dotację w wysokości 18 750 zł, pozostałą część kosztów ponosi kupujący), ale zdarzają się też programy zapewniające finansowanie całości inwestycji bez wkładu własnego (np. miejski program usuwania azbestu w Białymstoku pokrywa nawet 100 proc. kosztów usunięcia tego niebezpiecznego odpadu).
„Dlaczego dyskusja o finansach jest tak ważna dla transformacji klimatycznej? Ponieważ finanse są potężne” – pisze bez ogródek Craig Weise w raporcie „COP26 Insights Report”, wydanym po zakończeniu konferencji w Glasgow. Weise wie, co mówi – jest szefem nowozelandzkiego ośrodka rządowego, powołanego do przeciwdziałania zmianie klimatu: New Zealand Green Investment Finance (NZGIF).
– System finansowy może napędzać dobrobyt gospodarczy lub być destrukcyjną siłą, powodującą upadek i nędzę. Jest to siła, która wywiera potężny wpływ na gospodarkę. Akcelerator, który może ułatwić wzrost i innowacje, niezbędny i podstawowy składnik zmian. Finanse są tak ważne dla globalnej dekarbonizacji, że stanowią jeden z trzech filarów porozumienia paryskiego, obok łagodzenia i adaptacji – pisze Weise w artykule opatrzonym w tytule właśnie pytaniem „Dlaczego dyskusja o finansach jest tak ważna dla transformacji klimatycznej?”. Zauważa on jednak, że globalny dialog o finansowaniu działań proklimatycznych krąży głównie wokół finansów publicznych. Ale tylko 30 proc. inwestycji wymaganych do działań powstrzymujących zmianę klimatu będzie pochodzić z takich źródeł. Tym samym trzeba zająć się finansami podmiotów prywatnych – jednak systemy w poszczególnych krajach różnią się od siebie, tak samo jak ich zdolności do przeprowadzenia zmian. Dlatego właśnie w Nowej Zelandii powołano NZGIF, by stworzyć taki krajowy model systemu finansowego, który najbardziej jak to możliwe będzie wspierał działania związane ze zmianą klimatu. – Naszym celem jest przyspieszenie inwestycji w niskoemisyjną przyszłość Nowej Zelandii. Robimy to poprzez własne bezpośrednie działania inwestycyjne oraz zachęcanie do inwestowania razem z nami. Jesteśmy skoncentrowani na tworzeniu możliwości inwestycyjnych oraz wskazywaniu drogi do dojrzałego systemu finansowego – pisze ekspert. – Przywództwo i strategia dostosowana do transformacji pozwolą finansom spełnić swoje zadanie, a w Nowej Zelandii płynące z tego korzyści obejmą nie tylko dekarbonizację, ale także potencjał do odegrania globalnej roli w świecie poddanym presji ze strony zmian energetycznych.
DEKALOG BENEFICJNETA
- Każdy program wsparcia ma swój regulamin, w którym określone są zasady jego funkcjonowania. Zapoznaj się z regulaminem zanim zdecydujesz się skorzystać z programu.
- Programy wsparcia często są dedykowane konkretnym inwestorom, np. tylko osobom fizycznym będącym właścicielem budynków jednorodzinnych, tylko małym przedsiębiorstwom lub tylko szkołom publicznym. Sprawdź, czy należysz do grupy beneficjentów.
- Programy wsparcia często bardzo szczegółowo wskazują rodzaj inwestycji, który może uzyskać dofinansowanie (tzw. koszty kwalifikowane), np. tylko zakup i montaż pieca gazowego w przypadku udokumentowanego demontażu dotychczasowego pieca węglowego, koszt demontażu pieca nie jest kosztem kwalifikowanym. Przemyśl wszystkie etapy inwestycji i sprawdź, na które z nich możesz uzyskać dofinansowanie.
- Programy wsparcia często działają lokalnie i nie są dostępne na terenie całej Polski, a jedynie np. na terenie wybranej gminy. Sprawdź obszar działania programu.
- Aplikowanie do programu wsparcia następuje w formie ustalonego formularza zgłoszenia. Przygotuj niezbędne informacje i dokumenty.
- Nabór do programu jest często ograniczony terminami lub pulą środków. Potwierdź, czy nabór programu, z którego chcesz skorzystać jest na pewno otwarty.
- Programy często są prowadzone cyklicznie. Jeżeli nie zdążyłeś złożyć wniosku w czasie ostatniego naboru, warto skontaktować się z operatorem programu i zapytać, czy planowany jest kolejny nabór w przyszłości.
- Z realizacji dotowanej inwestycji trzeba się rozliczyć (przedstawić dokumentację poniesionych wydatków, zdjęcia lub dodatkowe dokumenty). Przed poniesieniem wydatków sprawdź w regulaminie, co będzie potrzebne do rozliczenia finansowania.
- Część programów zapewni finansowanie przed rozpoczęciem inwestycji, a część z nich zwraca poniesione nakłady po sfinalizowaniu inwestycji. Sprawdź, jaki jest wymagany wkład własny i kiedy możesz spodziewać się finansowania.
- Samo zaaplikowanie do programu poprzez złożenie formularza nie jest jednoznaczne z przyznaniem dofinansowania: wniosek może nie spełnić kryteriów formalnych (np. zapomnieliśmy złożyć części wymaganych dokumentów) lub może zostać odrzucony.